Trochę historii

Miejscowość Czyże położona jest na obszarze krainy historycznej zwanej Podlasiem. Na naszych terenach nastąpiło zetknięcie się Rusinów i Mazowszan kolonizujących ten obszar od X wieku. Obie narodowości mieszkały i mieszkają obok siebie, z tym, że obszar naszej gminy jest w ponad 90 proc. zamieszkały przez ludność pochodzenia białoruskiego, wyznania prawosławnego.

Na przełomie X i XI wieku ziemie Podlasia należały do państwa polskiego. Na początku Xi wieku opanowali je książęta ruscy, a na początku XIV wieku opustoszałe w wyniku długoletnich wojen Podlasie opanowane zostało przez Litwę. Za rządów Witolda i Kazimierza Jagiellończyka wzmocniło się na tych terenach osadnictwo ruskie, z Wielkiego Księstwa Litewskiego napływali także nowi osadnicy litewscy i białoruscy. Ziemie podlaskie ciążyły jednak ku Koronie, w jej granicach znalazły się w 1569 roku zgodnie z postanowieniem unii lubelskiej. W 1795 r. w wyniku trzeciego rozbioru Polski, ziemie te zostały zajęte przez Prusy, a w 1807 r., tzw. "obwód białostocki" otrzymała Rosja.

W granice państwa polskiego powróciły dopiero w 1918 r. Większość miejscowości z terenu naszej gminy, w tym również i Czyże, znane były już w XVI wieku jako zamieszkałe przez bartników, osoczników i strzelców Puszczy Białowieskiej. Pierwsze wzmianki o wsi Czyże pochodzą z 1529 roku, a już w 1560 r. ona osadzona na 62 włókach. Rozległa wołość bielskiego leśnictwa ogarniała większość naszych wsi, a ich mieszkańcy spełniali niegdyś szczególną rolę. Była to kategoria ludności służebnej - strzelcy zobowiązani byli do chodzenia na łowy i na wyprawy wojenne, zaś osocznicy do strzeżenia puszcz królewskich i do udziału w łowach. W cerkiewnym archiwum znajdował się do momentu pożaru cerkwi oryginalny dokument o dostarczaniu z Czyż w 1792 roku 20 strzelców do Komisji Wojskowej, zgodnie z dekretem króla Jana III z 1680 r

Ludność

Liczba ludności systematycznie maleje. W powojennym okresie w latach 1946 – 1997 stan ludności zmniejszył się o 2718 osób tj. o 46,5%. Powodem ubytku ludności jest głównie migracja, której ujemne saldo utrzymuje się od kilkudziesięciu lat, aczkolwiek z tendencją malejącą w latach ostatnich.

Miejscowości oraz mieszkańcy Gminy Czyże.